Fotorelacja TMPiO z XVII Rajdu Szlakiem Bitwy nad Bzurą!
7 września wystartował XVII RAJD Szlakiem Bitwy nad Bzurą dla upamiętnienia wydarzeń sprzed 85 lat…
/ kierunek: KOŹLE
Towarzystwo Miłośników Piątku i Okolic dziękuje za zaangażowanie uczniów ze Szkoły Podstawowej im. Marszałka Józefa Piłsudskiego w Piątku, Szkoły Podstawowej im. Orła Białego w Czernikowie oraz młodzieży z Zespołu Szkół Mechanizacji Rolnictwa w Piątku.
Organizacja dziękuje władzom gminnych, mieszkańcom Piątku, wolontariuszom oraz członkom stowarzyszenia.
Ogromne podziękowania dla KGW Aktywna Pokrzywnica za przygotowanie grochówki.
Ukłony dla Towarzystwa Działań Historycznych im. Feliksa Pięty w Barwach 57 Pułku Piechoty Karola II Króla Rumunii, które przygotowało Punkt kancelaryjny. Każdy z uczestników rajdu otrzymał okolicznościową przepustkę.
NOTA HISTORYCZNA:
85 lat temu nazistowskie Niemcy dokonały agresji na Polskę rozpoczynając najkrwawszy konflikt zbrojny w dziejach ludzkości, jakim była II wojna światowa.
Potencjał militarny oraz taktyka wojny błyskawicznej sprawiły, że w ciągu pierwszych dni kampanii wrześniowej Niemcy przełamali obronę Armii „Łódź”, wyszli na północne skrzydło Armii „Kraków”, zmuszając ją do opuszczenia Śląska i Krakowa, pobili północne zgrupowanie Armii „Prusy” i wkroczyli na Kielecczyznę. Na północy poszarpana Armia Pomorze cofała się na południe. Armia Poznań nie biorąca dotąd udziału w walkach prowadziła odwrót z Wielkopolski na linię środkowej Wisły.
6 września 1939 r. wojna w swej całej odsłonie dotarła do Piątku. W ciągu niespełna 15 minut Luftwaffe obróciła w pył znaczną część osady. Dotychczasowa zabudowa śródmiejska przestała istnieć. W niedługim czasie do miejscowości wkroczyły oddziały 30 DP stanowiącej straż tylną 8 Armii nacierającej na Warszawą. Generał Kutrzeba w porozumieniu z dowódcą Armii Pomorze gen. Bortnowskim i po aprobacie Szefa Sztabu Naczelnego Wodza gen. Stachiewicza zdecydował o rozpoczęciu manewru zaczepnego znad Bzury na nieosłonięte lewe skrzydło 8 Armii.
9 września 1939 roku Grupa Operacyjna gen. Edmunda Knolla-Kownackiego w sile trzech dywizji piechoty (14, 17 i 25) wspierana ze skrzydeł przez Wielkopolską i Podolską Brygadę Kawalerii uderzyła na siły niemieckie spychając je stopniowo na linię Ozorków-Stryków. Jedne z najcięższych walk toczyły się o Piątek, w którym ulokowany był sztab 30 DP dowodzonej przez gen. Kurta von Briesena. Działania rozpoczęte 9 września o godz. 18 trwały z niewielkimi przerwami do godzin popołudniowych dnia następnego. Jednostką, która wyparła nieprzyjaciela z osady był 57 pp 14 DP gen. Franciszka Seweryna Włada. Zgodnie z relacją kpt. Stanisława Morawskiego, oficerem, który wyzwolił Piątek był ppor. Franciszek Borowczak z I batalionu 57 pp, który na czele 2 plutonów piechoty o godz. 10.30 wdarł się od strony Goślubia do Piątku i po ciężkich walkach dotarł do centrum, a następnie południowych rogatek.
W wyniku walk zginęło wielu oficerów i szeregowych, wśród których był m.in. dowódca II batalionu 57 pp mjr Karol Wieczorek. 13 września nastąpił odwrót sił polskich na lewy brzeg Bzury. Po ciężkich bojach o Łowicz i Sochaczew zdziesiątkowane jednostki podjęły próbę przedarcia się przez Puszczę Kampinoską do Warszawy. Z około 200 tys. żołnierzy walczących nad Bzurą do stolicy przedostało się zaledwie 50 tys., 100 tys. dostało się do niewoli, 32 tys. zostało rannych, a przeszło 16 tys. zginęło.
Piątek po raz kolejny znalazł się rękach niemieckiego najeźdźcy. 14 września żołnierze Wehrmachtu dokonali masowej zbrodni na ludności cywilnej, którą spędzili do naprawy uszkodzonego mostu na Malinie, a po całodniowej pracy rozstrzelali w leju po bombie.
Wśród 44 ofiar znaleźli się Piątkowianie, okoliczni włościanie oraz osoby uciekające z terenów zachodnich. Dla wziętych do niewoli żołnierzy polskich utworzono tymczasowy obóz między ulicami Łęczycką, Nowy Świat i Pokrzywną. Dodatkowo wykorzystano teren wokół kościoła parafialnego, na którym ulokowano część jeńców.
Z chwilą wcielenia zachodnich ziem Polski do Rzeszy, Piątek znalazł się w Okręgu Rzeszy Poznań, który w 1940 r. przemianowano na tzw. Kraj Warty (Reichsgau Wartheland). Ponieważ granica z Generalnym Gubernatorstwem przebiegała w odległości ok. 4 km., to na terenie Piątku obok gminnych władz okupacyjnych utworzono placówki straży granicznej i celnej w biurach Fabryki Maszyn Żniwnych Wacława Makowskiego. W budynku plebanii urządzono natomiast posterunek żandarmerii wraz z aresztem, który znajdował się w murowanym pomieszczeniu gospodarczym. W bezpośrednim sąsiedztwie na ulicy Pokrzywnej utworzono getto dla miejscowych Żydów. W ramach planu „ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej” zostali oni wywiezieni, a następnie eksterminowani w niemieckim obozie zagłady Kulmhof (Chełm nad Nerem) w kwietniu 1942 r.
W miejsce wysiedlonej ludności osadzano Niemców pochodzących z terenów wschodnich. Rozwiązano wszystkie polskie organizacje, a ulicom nadano niemieckie nazwy. W 1943 r. zmieniono również nazwę miejscowości na Quadenstädt, co było hołdem dla Joachima Meyera-Quada, wysokiego urzędnika NSDAP, który zginął pod Piątkiem 10 września 1939 r. Przez cały okres okupacji miejscowa ludność poddawana była licznym represjom. Aresztowania, wysiedlenia, wywózkina roboty i do obozów oraz egzekucje trwały przeszło 5 lat. Z blisko 3,5 tys. przedwojennych mieszkańców Piątku prawie 1/3 to ofiary holocaustu. 18 stycznia 1945 r. oddziały Armii Czerwonej wkroczyły do Piątku nie napotykając oporu…
Damian Urbanek
Prezes
Towarzystwa Miłośników
Piątku i Okolic
