Profilaktyka skuteczną bronią walki z rakiem szyjki macicy

Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Łęczycy przypomina kobietom o regularnej cytologii. To proste, szybkie i bezbolesne badanie, które ocaliło życie wielu kobietom.

Jakie są fakty i mity na temat raka szyjki macicy

O raku szyjki macicy krążą mity, z których większość jest nieprawdziwa. Po pierwsze mówi się, że jest to choroba kobiet prowadzących ?rozwiązły? tryb życia i kobiet o niskim statusie społecznym. Drugim mitem jest powtarzana informacja, że po urodzeniu dzieci nie ma potrzeby poddawania się regularnym badaniom ginekologicznym. Po trzecie, że rak to wyrok!

Lekarze starają się zmienić te stereotypy i przede wszystkim przekonać Panie, że dziś mamy bardzo skuteczne narzędzia przeciwdziałania takim dramatycznym sytuacjom.

Już w latach 50-tych ubiegłego stulecia wprowadzono w Kanadzie i USA badania cytologiczne wśród kobiet po 25 roku życia. Skuteczność tych programów okazała się nad wyraz efektywna a umieralność na raka szyjki macicy gwałtownie zaczynała się obniżać. W kolejnych latach inne kraje także wprowadziły tę prostą i bezpieczną a jednocześnie niebolesną technikę badań profilaktycznych. Spektakularne efekty obserwowaliśmy w statystykach śmiertelności na raka szyjki macicy w krajach skandynawskich. W latach 80-tych ubiegłego stulecia lekarze skandynawscy przyjeżdżali do Polski, aby zobaczyć przypadki zaawansowanego raka szyjki macicy, gdyż w Skandynawii takich chorych nie było.

Kolejnym wielkim przełomem w walce z rakiem szyjki macicy było odkrycie Profesora Haralda zur Hausena o związkach infekcji wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV) ze stanami przednowotworowymi i nowotworami szyjki macicy. Odkrycie doprowadziło do produkcji szczepionek przeciwko rakowi szyjki macicy. Szczepionka jest formą najskuteczniejszej profilaktyki, gdyż zapobiega rozwojowi wirusa w organizmie i tym samym uniemożliwia powstanie komórki nowotworowej. Powszechne szczepienia które od roku 2007 prowadzone są w Australii wśród młodzieży w najbliższym czasie doprowadzą do całkowitego wyeliminowania przypadków raka szyjki macicy na tym kontynencie.

Zatem profilaktyka jest bardzo skuteczną bronią walki z rakiem szyjki macicy i każda kobieta po 25 roku życia powinna być regularnie poddawana badaniom cytologicznym. Badania można wykonywać co 3 lata, a jeśli dodatkowo uzupełnione badaniem w kierunku wirusów HPV to nawet co lat pięć. Należy podkreślić, że takie interwały czasowe pomiędzy badaniami są u kobiet zdrowych całkowicie akceptowalne i bezpieczne. Jedynie kobiety, które mają zaburzenia w układzie odpornościowym lub chorują na schorzenia wymagające przewlekłej sterydoterapii powinny być badane rok rocznie.

Szczepić powinniśmy dziewczynki w wieku 9 ? 14 lat a w nieodległej przyszłości także chłopców, gdyż wirus HPV może także wywoływać inne nowotwory również u mężczyzn.

Wielkim błędem jest zatem nieprzestrzeganie regularnych badań profilaktycznych po urodzeniu dzieci. Wydawałoby się, że rak boli, daje o sobie znać. Tak wcale nie jest w początkowym okresie rozwoju choroby. Na wiele lat przed rozpoznaniem raka szyjki macicy pojawiają się znamiona stanu przednowotworowego zwane dysplazją szyjki macicy. Zazwyczaj w cytologii opisywane jako III grupa lub LSIL czy HSIL. Takie zmiany mogą trwać bardzo długo i dlatego przy regularności w badaniach cytologicznych możemy je rozpoznać przed stadium raka inwazyjnego. Zmiany dysplastyczne szyjki macicy leczymy w pełni bezpiecznie i skutecznie przy pomocy drobnych zabiegów które wykonuje się zazwyczaj w warunkach ambulatorium. Po takich zabiegach można czuć się bezpiecznie i nadal myśleć o rodzeniu dzieci.

Co to jest cytologia?

Badanie cytologiczne to pobranie wymazu z szyjki macicy w celu oceny prowidłowości komórek tam występujących. Badanie jest niebolesne i całkowicie bezpieczne. Zaleca się wykonywanie cytologii zaraz po miesiączce i po kilkudniowej abstynencji płciowej. U kobiet w okresie menopauzy zazwyczaj przed pobraniem cytologii podaje się dopochwowe leki odnawiające nabłonek szyjki macicy. Coraz częściej wykonywana jest cytologia na tzw. podłożu płynnym. Jest ona dokładniejsza niż cytologia klasyczna a dodatkową zaletą jest fakt, że możemy z tej samej próbki wykonać typowanie wirusów HPV oraz inne badania pozwalające ocenić czy nie pojawiły się komórki dysplastyczne.

W przypadku rozpoznania nieprawidłowości w badaniu cytologicznym zazwyczaj proponujemy poszerzenie diagnostyki o badanie kolposkopowe.

Czym jest kolposkopia?

Badanie kolposkopowe polega na oglądaniu nabłonka szyjki macicy pod powiększeniem nawet 15 krotnym. Nabłonek barwiony jest specjalnymi płynami pozwalającymi odróżnić miejsca niezmienione od tych ze zmianami wywołanymi infekcją wirusową. Badanie pozwala na dokładne pobranie materiału biopsyjnego do badań histopatologicznych. Należy podkreślić, że jedynie na podstawie badania histopatologicznego a nie cytologii możemy rozpoznać raka szyjki macicy.

Co to jest rak szyjki macicy?

Rak szyjki macicy to nowotwór wywodzący się z nabłonka tarczy lub kanału szyjki macicy. Rozwija się długo ? latami i nie daje w początkowym okresie znamiennych objawów. Plamienia po współżyciu czy plamienia między miesiączkowe oraz uporczywe upławy mogą być pierwszymi objawami tej choroby. Zawsze w takich przypadkach należy odwiedzić ginekologa. Jeśli w najbliższej rodzinie były przypadki raka szyjki macicy, jesteśmy osobą palącą bądź bierzemy leki immunosupresyjne to tym bardziej przy wystąpieniu wyżej opisanych objawów należy zgłosić się na badanie ginekologiczne.

Rokowanie zależy od zaawansowania nowotworu w momencie jego rozpoznania. We wczesnych stopniach zaawansowania leczenie prowadzimy w celu całkowitego wyleczenia choroby. Stosuje się głównie metody chirurgii i radioterapii. Jeśli rozpoznamy raka z przerzutami nasze postępowanie musi być bardziej radykalne i niestety mniej efektywne.

Czy mając rozpoznanie raka szyjki macicy można jeszcze urodzić dziecko?

Rak szyjki macicy u osób będących w okresie prokreacyjnym i pragnących zachować płodność w pewnych przypadkach może być bezpiecznie leczony z intencją zachowania płodności. Konieczna jest wtedy konsultacja u ginekologa onkologa, który będzie w stanie poprowadzić odpowiednie leczenie. Wiele kobiet na świecie do dnia dzisiejszego pomimo rozpoznania raka szyjki macicy urodziło zdrowe dzieci i nadal cieszą się z uroków życia zarówno rodzinnego jak i zawodowego.

Co zrobić z mitami?

Mit o beznadziejności w przypadku rozpoznania raka szyjki macicy jest także nieprawdziwy. Znam wiele kobiet, które po pierwszym szoku spowodowanym rozpoznaniem nowotworu szyjki macicy wykrzesały energię, aby się nie poddać i rozpoczęły leczenie.

Po wielu latach spotykam je spełnione i szczęśliwe z wiarą, że rak to nie wyrok. Wiele z tych kobiet udziela się w organizacjach pacjentek i pomaga nam medykom zwalczać stereotypy które kojarzą się z nowotworem. Zachęcają do regularnych badań cytologicznych i przekonują o skuteczności profilaktyki.

Mit o szkodliwości szczepień także należy potraktować jako ?fake news?. Badania przeprowadzone w wielu krajach i na wielu kontynentach dowodzą, że główne skutki uboczne szczepień przeciwko wirusowi HPV to omdlenia związane z faktem wkłucia igły. Szczepiąc młodzież zapobiegniemy nie tylko rakowi szyjki macicy ale także innym nowotworom których źródłem jest infekcja wirusem brodawczaka ludzkiego.

Dbałość o zdrowie jest naszym głównym celem i można go łatwo realizować przy pomocy bardzo skutecznych metod profilaktyki szczególnie w przypadku zapobiegania rakowi szyjki macicy.

prof. dr hab. n. med. Mariusz Bidziński
Konsultant krajowy w dziedzinie ginekologii onkologicznej
Narodowy Instytut Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie
Państwowy Instytut Badawczy